Het darmmicrobioom: het zesde zintuig
1% van het totale DNA in je lichaam is je eigen DNA; 99% van het DNA is van de micro-organismen in je maag-darm kanaal.
30% van je immuunsysteem doe je zelf; voor 70% doen die micro-organismen het voor jou.
Er zijn rechtstreekse verbindingen tussen je darm-microbioom en je hersenen, je gewrichten, …. en het is te verwachten dat de wetenschap nog meer van deze verbindingen gaat vinden. Nu al weet men dat de samenstelling en activiteit van het microbioom invloed heeft op bv. je gevoelens en op je gewrichten.
Vandaar misschien de uitdrukking: “Mijn buikgevoel zegt me…”
En voor hond en voor paard is het niet anders.
Zonder deze microflora overleeft het lichaam niet en zonder lichaam sterft de (gunstige) microflora.
Als je de darmwand van een menselijke dikke darm zou uitspreiden krijg je een oppervlakte die groter is dan een tennisveld, voor een paard groter dan een voetbalveld.
Merkwaardige is dat die darmwand maar een dikte heeft van één (!) cellaag; dus een dikte veel kleiner dan zichtbaar voor het menselijk oog. De energie om die cellaag in stand te houden wordt geleverd door de microbiële flora onder de vorm van boterzuur.
De microbiële flora in onze darmen zijn een complex ecosysteem met honderden soorten micro-organismen. Daarvan zijn de meeste bijzonder nuttig voor het lichaam en een aantal potentieel schadelijk. Bij paarden levert de darmflora 50% van de energiebehoefte van het paard!
De microbiële flora overleeft dankzij het voedselmateriaal, dat niet rechtstreeks in het lichaam werd opgenomen en dat dient gefermenteerd te worden. Als om één of andere reden de voedingsstroom wordt afgesneden (bv. bij diversion colitis), start een darmwand-ontsteking, degradatie en afsterven; proces dat omkeerbaar is als tijdig de stroom terug hersteld wordt. Als het lichaam sterft, sterft de gunstige anaerobe flora; dus ze hebben er alle belang bij om te zorgen dat dit niet te snel gebeurt! Ongunstige flora daarentegen heeft er baat bij dat het lichaam sterft, dat geeft hun betere mogelijkheden nieuwe gastheren te vinden.
Veel van de substraten die in de darmen toekomen kunnen echter zowel door de nuttige als door de schadelijke flora benut worden. Een molecule is pas een prebioticum als het wel door de goede en niet door de nefaste bacteriën kan gebruikt worden.
Het mooiste voorbeeld zijn de prebiotica in moedermelk. Ze zijn van een vrij ingewikkelde structuur en zorgen ervoor dat de nakomeling, na bij een natuurlijke geboorte “besmet” te zijn geworden met de flora van zijn moeder, onmiddellijk een optimalisatie van die flora te pakken krijgt. Bij mensen bv. bestaat de flora in de eerste maanden vnl. uit Bifidobacteriën.
Interessant is te weten dat een aantal van deze prebiotica voor mens en paard dezelfde zijn.
Wat is het verschil nu tussen voedingsvezel en prebiotica?
De meeste voedingsvezel wordt niet specifiek gefermenteerd, dit willen zeggen dat zowel de gunstige flora als de potentieel schadelijke flora er hun voedingsbehoeften mee kunnen vervullen. Prebiotica zijn stofjes, meestal ook van plantaardige oorsprong, die enkel door de gunstige flora kunnen worden gebruikt. Wij hebben vroeger aangetoond dat die gunstige flora dan bovendien moleculen produceerden die nefast waren voor de slechte flora.
Een ander interessant fenomeen is dat gestimuleerde gunstige flora veel butyraat (boterzuur) produceert. Butyraat is o.a. een signaal molecule voor het lichaam dat onze flora in orde is en geen immuun-interventie nodig is. Te weinig butyraat wordt geïnterpreteerd als teveel ongunstige bacteriën en kan leiden tot darmontsteking.
En hoe kan je nu zorgen dat het darm-microbioom optimaal is? In eerste instantie door je voeding en we verwijzen daarvoor naar de info-fiches van paard en hond.
Maar er zijn ook hulpmiddelen, die een extra ondersteuning bieden: de pre- en probiotica
In het productgamma van GOLDMEDICS worden dikwijls prebiotica gebruikt. Een goede gelegenheid om eens aan één van de partners van GOLDMEDICS, gezien zijn ervaring met deze groep ingrediënten, te vragen wat meer uitleg te geven:
“””De microbiële flora in onze darmen zijn een complex ecosysteem met honderden soorten micro-organismen. Daarvan zijn de meeste bijzonder nuttig voor het lichaam en een aantal potentieel schadelijk.
99% van onze genen zit in die microflora, deze produceren zo’n 500.000 verschillende moleculen, hetzij 40% van alle moleculen die actief zijn in het lichaam. Er zijn ook directe linken tussen darmen en hersenen.
Pre- en probiotica kunnen dit ecosysteem beïnvloeden.
Er is een labiel evenwicht in de darmen tussen de gunstige flora en de ongunstige.
In normale omstandigheden houdt de gunstige flora het ongunstige deel onder controle.
(Toen ons team dit meer dan 20 jaar geleden bestudeerde, konden we aantonen dat door prebiotica gestimuleerde gunstige flora, metabolieten produceerden, die de ontwikkeling van ongunstige flora verhinderde).
Ik merk regelmatig dat veel mensen, zelfs mensen met een wetenschappelijke achtergrond, dikwijls de begrippen prebiotica en probiotica door elkaar halen. Pre- en probiotica zijn dan ook vrij nieuwe concepten.
Daarom even kort:
. Probiotica zijn gunstige levende micro-organismen zoals de goede bacteriën die in onze darmen en deze van onze paarden aanwezig zijn.
. Prebiotica zijn geen micro-organismen, maar zijn de voeding die de lichaamseigen gunstige micro-organismen in onze darmen nodig hebben om hun rol te vervullen en zich te vermeerderen.
Bij zeer jonge mensen of dieren, die de juiste voeding krijgen en niet onder stress-omstandigheden verkeren, zijn geen toevoegingen van pre- of probiotica nodig.
Maar vrij snel, bij paarden vanaf 1 jaar, steekt een systemische ontsteking de kop op, die lineair toeneemt tot 20 jaar (bij paarden) om nadien een wisselend verloop te kennen.
Deze “inflamm-aging” is een belangrijke factor bij veroudering- en afbraakprocessen
en wordt beïnvloed door de werking en de samenstelling van de microbiële flora.
Ook bij optreden van stress-omstandigheden, ondermeer het toedienen van antibiotica en onstekingsremmers, fouten in de voeding zoals het (overdreven) gebruik van krachtvoer, snel wijzigen van type voeder, of mentale stress (kuddewijziging, verplaatsingen, verplichte stalrust, hoge fysische eisen…) kunnen de goede werking en samenstelling van de microbiële flora wijzigen.
Toedienen van antibiotica bv. leidt tot een catastrofale wijziging van ongunstige én gunstige bacteriën in de darmen. De ongunstige flora kan de bovenhand nemen; het duurt maanden vooraleer alles terug in evenwicht is. (Gebruik van prebiotica, gestart vóór de toediening kan zowel de duur als de omvang ervan in belangrijke mate reduceren)
Optreden van koliek en diarree zijn gevolgen van een verstoord evenwicht, waarbij men ook een sterk verminderde diversiteit van de flora vaststelt.
Hoe kan men nu ondersteunen?
Er zijn actueel 2 benaderingen: toedienen van probiotica of toedienen van prebiotica.
Bij gebruik van probiotica wordt gunstige flora oraal ingenomen. Nadeel van deze benadering is dat de lichaamsvreemde flora de zure omstandigheden van de maag dient te overleven en zich nadien dient in te planten in het bestaande ecosysteem. In de praktijk zien we dat slechts een zeer beperkt aantal flora stammen erin slaagt de maag te trotseren en dat de inplanting in de darm van zeer korte duur is, zodat minstens dagelijks een nieuwe toediening dient te gebeuren.
Bij gebruik van prebiotica worden meestal plantextracten, waarvan aangetoond werd dat ze enkel door de lichaamseigen gunstige flora als substraat wordt gebruikt, via de voeding toegevoegd met tot gevolg een toename van de gunstige flora ten nadele van de ongunstige. Deze extracten hebben geen probleem met de maagomstandigheden en kunnen eenvoudig aan voeding of supplementen worden geaddeerd, wat minder het geval is voor de probiotica.
Niet alles wat voedingsvezel is, is een prebioticum. Vele componenten van voedingsvezel worden zowel door de gunstige als door de ongunstige flora gemetaboliseerd of worden, zoals bv. lignine, zelfs niet gefermenteerd en komen als dusdanig in de mest terecht.
De kunst bestaat erin natuurlijke moleculen te vinden die in vivo wel door de gunstige flora worden gemetaboliseerd en niet door de ongunstige. In de praktijk blijkt het zo te zijn dat deze functionele producten slechts sterk actief zijn in een deel van het maagdarmkanaal en dit afhankelijk van de diersoort. Men dient dus met een combinatie te werken van verschillende soorten prebiotica om het ganse maag-darmkanaal te koloniseren. Mijn vroeger team heeft reeds een 20-tal jaar geleden deze combinatie-benadering ontwikkeld en hiervoor werden dan ook een aantal patenten toegekend.
GOLDMEDICS volgt ook deze strategie en dat verklaart voor een deel het succes van zijn producten met hun combinaties van specifieke prebiotica.
P.S.: Toen ik met mijn vroeger team zo’n 30 jaar geleden startte met dit onderzoek bleek er geen specifieke naam te zijn voor dit soort producten. Daarom werd de naam “prebiotica” gecreëerd en het doet genoegen te zien dat deze benaming nu in de ganse wereld zijn ingang heeft gevonden. Honderden positieve wetenschappelijke studies zijn ondertussen uitgevoerd met prebiotica, we vermelden enkel de aangetoonde verhoging van botdensiteit, verhelpen van problemen met intestinale transit, versterkte immuniteit en reductie van darmkanker. Op ratten werd zelfs een verhoging van de levensduur met 30% aangetoond”””