Kreupelheid wordt gedefinieerd als een abnormale houding of gang die wordt veroorzaakt door een structurele of functionele aandoening van het bewegingsapparaat. Het paard wil of kan niet normaal staan of bewegen. Kreupelheid is de meest voorkomende oorzaak van verlies van gebruik bij paarden. Het kan worden veroorzaakt door trauma, aangeboren of verworven aandoeningen, infectie, stofwisselingsstoornissen of aandoeningen van het zenuwstelsel en de bloedsomloop.
Kreupelheid is niet per se een ziekte, maar een klinisch teken. Het is een
. uiting van pijn,
. mechanische beperkingen, die een verandering van houding of gang veroorzaken,
. of neuromusculaire aandoeningen.
Pijn is de meest voorkomende oorzaak van kreupelheid bij alle paarden en honden. Mechanische beperking is bv. fixatie van de patella met zijn karakteristieke gangafwijking, maar kan ook het gevolg zijn van fibrotische spierafwijking of van beperkingen veroorzaakt door ringvormige ligamenten, adhesies of ernstige fibrose.
Het is van cruciaal belang om de oorzaak van de kreupelheid correct vast te stellen, omdat de behandeling sterk varieert afhankelijk van de oorzaak. De mechanische kreupelheid van volledige opwaartse fixatie van de patella zal bijvoorbeeld niet reageren op analgetica, terwijl kreupelheid veroorzaakt door pijn vaak reageert op systemische of lokale analgetica, ontstekingsremmende geneesmiddelen en sommige supplementen.
Sommige oorzaken van kreupelheid produceren zeer karakteristieke en klassiek beschreven gangen. Bij fibrotische myopathie bv., een mechanische kreupelheid, wordt het betrokken been snel naar achteren en naar beneden getrokken voor het einde van de protractiefase, waardoor de indruk wordt gewekt dat de voet op de grond “klapt”. Helaas veroorzaken veel oorzaken van kreupelheid geen karakteristieke loopafwijking, waardoor de diagnose een uitdaging wordt.
Pijngerelateerde kreupelheid kan worden geclassificeerd als belastende (steunbeen) of niet-belastende (zwaaiend been) kreupelheid. Hoewel kreupelheid meestal wordt waargenomen als een gewichtsdragend tekort, kan het uit beide bestaan. Kreupelheid van het ondersteunende been wordt gezien wanneer het paard de hoeveelheid tijd of de hoeveelheid kracht, die op het dragend been wordt uitgeoefend, vermindert. De meest consistente en gemakkelijk te herkennen klinische symptomen van kreupelheid zijn de hoofdknik bij kreupelheid van de voorbenen en de bekkenstijging bij kreupelheid van de achterbenen. De kreupelheid van de achterbenen en voorbenen zal bij veel paarden worden geaccentueerd wanneer het paard in een cirkel wordt gelongeerd met het betrokken been aan de binnenkant.
Factoren die paarden vatbaar maken voor kreupelheid zijn bv. trainen van veulens met fysieke onvolwassenheid. Andere factoren zijn onder meer een reeds bestaande orthopedische ontwikkelingsziekte (bijv. Osteochondrose, misvormingen en hoekige ledematen); slechte conformatie; onjuiste hoefbalans of fout beslaan; het niet voldoende conditioneren van prestatiepaarden; eentonige herhaalde belasting van botten, pezen, ligamenten en gewrichten bij prestatiepaarden; harde, gladde of rotsachtige oppervlakken waarop paarden werken; en zware atletische activiteiten. Veroorzakende factoren bij kreupelheid zijn onder meer direct of indirect trauma, vermoeidheid die leidt tot een gebrekkige coördinatie van spieren (wat vaak voorkomt bij renpaarden aan het einde van wedstrijd), ontsteking, infectie en het niet herkennen van een vroege ziekte voordat deze aanzienlijke pijn veroorzaakt.
Een aantal veel voorkomende oorzaken waardoor honden mank kunnen zijn:
– pijn aan poot
– iets in de poot
– gebroken poot
– gewrichtsproblemen
– gescheurde kruisband
– artritis/artrose
– elleboogdysplasie (ED)
– heupdysplasie (HD)
– loszittende knieschijf (patella luxatie)
– standsafwijkingen
– groei afwijkingen
Soms ontstaat de kreupelheid ineens, bijvoorbeeld na een ongeluk of het spelen met een andere hond. Het kan ook zijn dat uw hond een spier- of gewrichtsaandoening heeft, bijvoorbeeld door een groeiafwijking of door erfelijke aanleg. De klachten ontstaan in deze gevallen meer geleidelijk.
Kreupelheid in een deel van een ledemaat resulteert vaak in secundaire pijn in een ander gebied van dezelfde ledemaat of kan resulteren in kreupelheid van het andere been door overmatig gebruik als gevolg van compensatie. Het hele dier moet worden beoordeeld op secundaire kreupelheid, zelfs als de oorzaak van het primaire probleem duidelijk is. Secundaire kreupelheid bij paarden komt zeer vaak voor bij prestatiepaarden of bij hoefbevangenheid.
Rol van supplementen:
Preventief:
Zoals elk onderdeel van een lichaam is er ook in het bewegingsstelsel continu afbraak en opbouw van onderdelen. Supplementen kunnen helpen de kwaliteit van het gewricht te ondersteunen door extra bouwstenen aan te brengen of door voor extra smering te zorgen (hyaluronzuur)
Bij problemen:
Verschillende natuurlijke molecules en extracten zijn bekend die, mits voldoende dosering, ontstekingsremmende en/of pijnstillende werking hebben zoals Curcuma Longa (curcuminoïden), wilgenbast (salicine), Boswellia Serrata (boswellia-zuren waaronder AKBA), Yucca Schidigera, Harpagophytum, Bromelaïne, MSM.
Ook werd voor bepaalde types collageen-hydrolysaat aangetoond dat er meer opbouw van kraakbeen is dan afbraak, zodat kraakbeen-herstel optreedt.